لقب «مظلوم تاریخ» برای امام حسن مجتبی(ع) تنها یک تعبیر عاطفی نیست؛ بلکه نشانه حقیقتی تاریخی و تحلیلی است که از بیمهریها، تحریفها و محرومیتهای جامعه اسلامی نسبت به آن امام همام پرده برمیدارد. جامعهای که به دلایل پیچیده سیاسی و اجتماعی، نتوانست جایگاه حقیقی حجت الهی را درک کند و از ظرفیت رهبری امام حسن(ع) بهرهمند شود.
علامه شیخ محمدرضا جعفری(رحمه الله) در این کتاب با نگاهی مستند، تحلیلی و منصفانه میکوشد ابعاد کمترکاوششده زندگی سیاسی امام حسن(ع) را بازخوانی کند و به پرسشهایی بنیادین پاسخ دهد؛ از جمله:
• چرا جامعه پس از امیرالمؤمنین(ع) نتوانست رهبری امام حسن(ع) را آنگونه که باید بپذیرد؟
• چه عواملی از عصر نبوی تا دوران خلافت کوتاه امام مجتبی(ع) زمینهساز این وضعیت شد؟
• تصمیمات آن حضرت(ع) در مواجهه با شرایط پیچیده زمانه چگونه قابل تحلیل است؟
کتاب «رنج نهان و محنت بیپایان» حاصل ۴۵ جلسه از سلسله درسگفتارهای تاریخ اسلام است که توسط علامه شیخ محمدرضا جعفری در سالهای 1419 و 1429 هجری قمری در تهران و قم ارائه شده؛ اثری که با تحقیق و تدوین سید نصرالله موسویمنش در دفتر تدوین، نشر و حفظ آثار علامه جعفری و در ۷۷۲ صفحه شکل گرفته و اکنون در اختیار پژوهشگران و علاقهمندان قرار دارد.
ساختار کتاب
اثر در دو بخش اصلی و نه فصل سامان یافته است:
بخش اول: بازکاوی زمینهها و چالشهای فراروی
1. امامت الهی و خلافت انتخابی
2. عصر نبوی و آغاز محنت
3. عصر علوی و استمرار محنت
4. عصر حسنی و گرداب محنت
در این بخش، مبانی نظری امامت، ساختار قدرت، مشکلات اجتماعی، و روند تاریخی انحراف از ولایت از عصر پیامبر(ص) تا دوران امام حسن(ع) به دقت تحلیل میشود.
بخش دوم: بازخوانی اسناد و گزارشهای تاریخی
5. بیعت عهدشکنانه
6. رویکرد فریبکارانه
7. لشکرکشی خصمانه
8. سازش حکیمانه
9. شهادت مظلومانه
در این بخش، خطبهها، نامهها و گزارشهای معتبر تاریخی گردآوری و با رویکردی انتقادی بررسی شده تا تصویری روشن، دقیق و قابل اعتماد از دوره خلافت امام حسن(ع) ارائه شود.
ویژگی برجسته کتاب
✓ تحلیل چندلایه و بیسابقه از زمینه های تاریخی محنت امام حسن(ع)
✓ برخورداری از اسناد معتبر و تحلیل تطبیقی آنها
✓ پرهیز از روایتهای احساسی و جانبدارانه
✓ نگاهی واقعگرایانه، مستدل و علمی به یکی از مهمترین دورههای تاریخ اسلام
✓ مناسب برای پژوهشگران، طلاب، دانشگاهیان و علاقهمندان به تاریخ تفکر شیعه
