قرآن کریم در کنار هدایت ایمانی و اخلاقی، نگاه ویژه‌ای به تاریخ دارد؛ نگاهی که فراتر از گزارش‌های صرف تاریخی، به کشف سنت‌های الهی و الگوهای رفتاری انسان می‌پردازد. آیات ۲۰۴ تا ۲۰۸ سوره بقره، از نمونه‌های درخشان این تقابل‌هاست که در طول تاریخ، مفسران کوشیده‌اند آن را با رخدادها و چهره‌های تاریخی تطبیق دهند.
کتاب حاضر با رویکردی نو و تحلیلی، به واکاوی زبانی، سیاقی و ساختاری این آیات پرداخته و سیمای دو چهره‌ی متقابل را در قالب یک الگوی تازه از «تقابل‌های قرآنی» ترسیم می‌کند.
علامه شیخ محمدرضا جعفری (رحمة الله علیه)، اندیشمند برجسته‌ی معاصر، با تأکید بر تقدم تحلیل درون‌متنی و انسجام ساختاری قرآن بر گزارش‌های تاریخی، الگویی نو در روش‌شناسی تفسیر ارائه کرده است؛ الگویی که نه بر تطبیق‌های محدود تاریخی، بلکه بر کشف لایه‌های عمیق هدایت و بازشناسی چهره‌های قرآنی در پرتو معیارهای وحیانی استوار است.
این کتاب در ۱۲۰ صفحه، به قلم جناب جعفر فاطمی‌نیا، در دفتر تدوین، نشر و حفظ آثار علامه جعفری تنظیم شده و شامل دو فصل اصلی است:
